Jak rola pielęgniarstwa ewoluowała na przestrzeni dziejów?
Współcześnie pielęgniarki stanowią kręgosłup systemu opieki zdrowotnej (jeszcze nie w Polsce).
Pielęgniarka jako specjalistka, z którą wiele osób spotyka się w placówce opieki zdrowotnej, jest samodzielnym zawodem medycznym. Pielęgniarki pełnią kluczową rolę w systemie ochrony zdrowia, w tym zajmują się szeroko pojętą profilaktyką.
Bycie pielęgniarką obejmuje wiele wyzwań. Ich rola nie zawsze była taka. Rola pielęgniarstwa ewoluowała w historii w odpowiedzi na nowe wyzwania, nadawano jej szersze uprawnienia i obowiązki w opiece zdrowotnej w zależności od zapotrzebowania społecznego.
Ewolucja pielęgniarstwa: oś czasu
Po pierwsze ewolucja zadań pielęgniarki ma związek z edukacją. Im wyższy poziom medycyny tym szersze uprawnienia zdobywa pielęgniarka. Jednak nie zawsze tak było:
W XIX wieku pielęgniarstwo ograniczało się do prac domowych. Typowy dzień pielęgniarki w 1887 roku wiązał się z przestrzeganiem obowiązków takich jak: zamiatanie i wycieranie kurzu na sali chorych, dostarczanie węgla do ogrzewania, napełnianie lamp naftowych i robienie notatek dla lekarza (asystentka lekarza), w tym dbanie o czystość końcówek długopisów (piór kulkowych) jakich używał lekarz.
Ewolucja pielęgniarstwa: od starożytności do współczesności.
Starożytny świat
Starożytni Egipcjanie doświadczali tej samej szerokiej gamy chorób, co ludzie współcześni, ale w przeciwieństwie do większości ludzi w epoce nowożytnej przypisywali to doświadczenie nadprzyrodzonym przyczynom. Na przykład powszechne było przeziębienie, ale jego objawy nie były leczone lekami i leżeniem w łóżku, lub nie tylko, ale magicznymi zaklęciami. Papirus Ebersa (datowany na ok. 1550 r. p.n.e.), najdłuższy i najbardziej kompletny zachowany tekst medyczny, jasno wyraża egipski pogląd na leczenie: „Magia jest skuteczna razem z medycyną. Medycyna jest skuteczna razem z magią”. Magia, o której mowa, przybierała formę zaklęć i rytuałów, które wzywały wyższe nadprzyrodzone moce do wyleczenia pacjenta lub leczenia objawów. W Papirusie Medycznym Chestera Beatty’ego, datowanym na ok. 1200 r. p.n.e., zaleca się leczenie chorób odbytu i odbytnicy, a pacjentom chorym na raka przepisuje się marihuanę (co nastąpiło przed wzmianką o marihuanie u Herodota, co przez długi czas uważano za najwcześniejszą wzmiankę o tym leku). Ówcześni lekarze wiedzieli, że serce jest pompą, a żyły i tętnice dostarczają krew do ciała, ale nie wiedzieli, jak to się dzieje. Wiedzieli o chorobach wątroby, ale nie o jej funkcji. Mózg uważano za bezużyteczny organ; uważano, że wszystkie myśli, uczucia, charakter człowieka pochodzą z serca. Uważano, że macica kobiety jest swobodnie pływającym organem, który może wpływać na każdą inną część ciała. Mimo że ich wiedza na temat fizjologii była ograniczona, egipscy lekarze odnieśli spory sukces w leczeniu swoich pacjentów i byli wysoko cenieni przez inne kultury.
Badacze prowadzą dyskusje w kwestii roli pielęgniarki w starożytnym Egipcie; niektórzy uważają, że dowody wskazują, że zarówno kobieta i mężczyzna mogli być pielęgniarką/-rzem, których zadaniem była pomoc lekarzom w procedurach (Graves-Brown, 2010; Mark, 2017). Jednak inni badacze starożytnego Egiptu dowodzili, że rola pielęgniarki była ograniczona tylko do kobiety w opiece i karmieniu piersią (pielęgniarka-mamka) i nie było żadnej asystentki lekarza (pielęgniarki), która pomagałaby lekarzom w starożytnym Egipcie, i nie ma żadnych udokumentowanych tekstów ani znaków, które rzucałyby światło na pracę takiej pielęgniarki w odniesieniu do medycyny (Nunn, 1996). Z kolei są znane inne badania, które dowodziły, że był mężczyzna jako asystent lekarza, który przygotowywał sprzęt, karmił chorych, pomagał pacjentom leżącym i mierzył ich parametry życia, takie jak temperatura i tętno. Obecnie pomiar tętna jest jedną z podstawowych czynności pielęgniarskich, prawdopodobnie dlatego, że starożytni Egipcjanie mieli wiedzę na temat układu krążenia i rozumieli związek tętna z oceną stanu zdrowia i diagnozowaniem chorób (Barr, 2014).
Istnieje kilka egipskich słów oznaczających pielęgniarkę, ale większość z nich odnosi się do opieki dzieci. W hieroglifach znak kobiety siedzącej na krześle z dzieckiem na kolanach (lista znaków Gardiner B 6) wskazuje na pielęgniarkę. Kiedy kobieta karmi dziecko, oznacza to, że jest jego mamką (lista znaków Gardiner B 5) (Allen, 2008; Nunn, 1996). Czasownik srwx ma wiele znaczeń w odniesieniu do opieki medycznej. Jest używany w leczeniu medycznym (zwykłe użycie) do przyjmowania chorych na leczenie, leczenia patologii; zwłaszcza bolesnych i obrzękniętych oraz w leczeniu konkretnych chorób, zarówno widocznych, jak i wewnętrznych. Poza źródłami medycznymi czasownik ten oznacza „opiekować się osobami starszymi” (Erman i Grapow, 1971, tom IV). Jednakże rzadki egipski tytuł Xnmt i/lub xnmt.t jest zwykle tłumaczony jako „pielęgniarka” (Ward, 1982). Pierwsze poświadczenie tytułu xnmt.t „pielęgniarka” znajduje się w tekstach piramid, datowanych na okres Starego Państwa [2575 p.n.e.–2150 p.n.e.].
Pielęgniarka w starożytnej historii i Rzymie była powiązana z położnictwem. Położne pomagały kobietom podczas porodu i opieki poporodowej oraz w okresie niemowlęcym dziecka.
Średniowiecze
W średniowiecznej Europie pielęgniarki przeniesione z głównych położnych do roli asystentek mnichów, które opiekowały się chorymi. Praktyki lecznicze występują w miejscach kultu i były powiązane z obyczajami społecznymi, zajmując się nie tylko fizycznym, ale także ochronnym i duchowym dobrostanem. Edukacja była nieformalna, medycyna była ograniczona i nie stanowiła żadnego ustrukturyzowanego szkolenia. Leczenie było mieszanką stosowania ziół leczniczych, obrzędów religijnych i przesądów.
Codzienne obowiązki pielęgniarskie dotyczyły opieki nad chorymi, podawania ziół leczniczych, asystowania przy zabiegach i pocieszania umierających. Tymczasem położne często były starszymi kobietami, które zdobywały wiedzę przez praktyczne doświadczenie.
Renesans i wczesna epoka nowożytna
Spustoszenie przez „czarną śmierć” jakie miało miejsce w połowie XIV wieku wymusiło wprowadzenie nowych metod leczenia oraz zintensyfikowano badania anatomii człowieka. Pandemia doprowadziła do podjęcia pierwszych kroków w ramach systemowej ochrony zdrowia publicznego, takich jak sanityzacja, izolacja i kwarantanna. Pielęgniarki zaczęły się specjalizować w działaniach ochronnych, takich jak pielęgnacja, leczenie chorób zakaźnych i pomaganie lekarzom w egzekwowaniu zdrowia publicznego. Ówczesny wydział medycyny w Paryżu w liście do króla Francji uznał, że za czarną śmierć odpowiadają niebiosa, konkretnie koniunkcja trzech planet w 1345, powodująca „wielką zarazę w powietrzu”. Sprawozdanie to było pierwszą próbą wytłumaczenia przyczyn epidemii i jedną z najbardziej rozpowszechnionych. Panowało wówczas bowiem powszechne przekonanie, że za chorobę odpowiada „złe powietrze”.
Znaczenie higieny dla zdrowia zostało dostrzeżone dopiero w XIX wieku. Podczas wojny krymskiej Nightingale została zwerbowana (wraz z 38 innymi pielęgniarkami) do Turcji, aby opiekować się rannymi żołnierzami brytyjskimi. Nightingale zyskała przydomek „Dama z lampą”, tytuł nadany jej ze względu na częste kontrole rannych żołnierzy w nocy. W tamtych czasach kontrole i opieka nocna były czymś niespotykanym. Dzisiaj wiele pielęgniarek podąża śladami Nightingale, pracując na nocnych zmianach i stawiając opiekę nad pacjentami na pierwszym miejscu. Nightingale była pierwszą pielęgniarką, która opiekowała się swoimi pacjentami, nie tylko ze względu na chorobę lub uraz. Obecnie zapewnianie opieki nad pacjentami jest filarem szpitali i placówek opieki zdrowotnej. Nightingale podchodziła do każdego ze swoich pacjentów na poziomie indywidualnym, zamiast po prostu próbować leczyć choroby i ich dolegliwości. Rozwinęła zrozumienie każdego, kim się opiekowała, co jest rewolucją, która inspiruje pielęgniarki do dzisiaj.
Florence Nightingale pracując w szpitalu polowym odegrała kluczową rolę w zrewolucjonizowaniu opieki zdrowotnej poprzez wdrożenie praktyk, co zaowocowało wprowadzeniem dokumentacji szpitalnej, ochronę pacjenta oraz promowanie zaawansowanego szkolenia pielęgniarskiego. Teoria zarazków była nowa w połowie XIX wieku. Nightingale wierzyła w starszą teorię miazmatów, w której „złe powietrze” jest przyczyną chorób. Mimo to prowadziła kampanię na rzecz regularnego mycia rąk i czystych warunków szpitalnych. Jej wkład w podwaliny nowoczesnego pielęgniarstwa był ważny – znalazła przestrzeń dla tego zawodu. Drugą znaną popularyzatorką była Clara Barton – amerykańska pielęgniarka i działaczka, założycielka Amerykańskiego Czerwonego Krzyża, która umocniła rolę pielęgniarki w opiece medycznej i służbach ratunkowych.
XX wiek
Podczas pierwszej i drugiej wojny pielęgniarki — po raz pierwszy pracowały w pobliżu pól bitewnych, za co były powszechnie szanowane. Obecność pielęgniarek na froncie poprawiało morale wszystkich walczących mężczyzn, ponieważ żołnierze zdali sobie sprawę, że otrzymają fachową opiekę w przypadku odniesienia ran. Hospitalizowani mężczyźni szybciej wracali do zdrowia, gdy opiekowały się nimi pielęgniarki. Żołnierze na polu bitwy uznali, że „jeśli pielęgniarki mogą to znieść, to i my możemy”. Pielęgniarki zostały wezwane do służby bliżej pola bitwy, nawet służąc pod ostrzałem. Dzięki umiejętnościom i oddaniu pielęgniarek, armia USA miała zadziwiająco niski wskaźnik zgonów po urazach w toczonych walkach. Pielęgniarki nigdy wcześniej nie musiały radzić sobie z tak wieloma i tak strasznymi obrażeniami. W ramach „łańcucha ewakuacji” ustanowionego przez Army Medical Department podczas wojny pielęgniarki służyły pod ostrzałem w szpitalach polowych i szpitalach ewakuacyjnych, w pociągach szpitalnych i statkach szpitalnych oraz jako pielęgniarki lotnicze w samolotach transportu medycznego.
W 1920 r. pielęgniarki zdobyły uznanie i zostały zapewnione o wyższym wynagrodzeniu. Kwestia ta została jednak odłożona na bok, aż do ponownego pojawienia się jej podczas II wojny światowej. Wówczas Naczelny Chirurg USA nalegał, aby nadać pielęgniarkom adekwatne wynagrodzenie za ich pracę. W wyniku działań Kongresu w 1942 r. pielęgniarki otrzymały korektę płac 16 czerwca 1942 r. W czasie wojny dyżur pielęgniarski dzienny zaczynał się o 7:50 rano i kończył o 8 wieczorem. Gdy było to możliwe, pielęgniarkom dawano trzy godziny wolnego, zwykle po południu między 14:00 a 17:00. Dostawały również pół dnia wolnego w tygodniu, jeśli obciążenie pracą nie było zbyt duże. Pielęgniarki nocne zaczynały dyżur o 19:50 i kończyły o 8 rano. Warto przypomnieć, że w Stanach Zjednoczonych pierwsze programy szkolenia zawodowego dla pielęgniarek pojawiły się w czasie wojny secesyjnej.
Po wojnie w wielu krajach brakuje pielęgniarek.
Pielęgniarkom Korpusu Pielęgniarskiego Armii przyznano prawo do posiadania stałego statusu oficera w czasie pokoju. Z rozwojem systemu ochrony zdrowia podjęto wysiłki na rzecz rekrutacji i kształcenia pielęgniarek, które odrywają kluczową rolę w jakości i opiece hospitalizowanych pacjentów.
Pielęgniarstwo dzisiaj na przykładzie USA:
Z biegiem czasu rola pielęgniarek zmieniła się z pozycji pomocniczej, wspierającej na autonomiczną i integralną w systemie opieki zdrowotnej. Obecnie pielęgniarki są nie tylko opiekunami, ale także edukatorami, rzecznikami, badaczami i liderami, którzy odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu opieki nad pacjentem i polityki opieki zdrowotnej.
Pielęgniarki stanowią kręgosłup systemu opieki zdrowotnej USA. Pielęgniarki zapewniają wysoki standard wyjątkowej opieki publicznej od dziesięcioleci, zyskując szacunek zawodowy w społeczności medycznej poprzez lobbing, organizowanie i rozwój zawodu w ujęciu akademickim. Rola pielęgniarek znacznie się rozszerzyła w ciągu ostatnich 70 lat. Kiedyś postrzegane jako wsparcia zespołu opieki klinicznej, pielęgniarki stały się cenionymi partnerami w opiece nad pacjentami, współpracując z lekarzami i innymi specjalistami w celu zapewnienia jak najlepszych wyników. Aby zrozumieć, dlaczego pielęgniarki są ważne w dzisiejszej opiece zdrowotnej, ważne jest, aby przeanalizować, w jaki sposób pielęgnowane są relacje z pacjentami i jak pielęgniarki współpracują z innymi praktykami. Pielęgniarki spędzają jeszcze więcej czasu z pacjentami w szpitalu. Badania dotyczące czasu, jaki pacjenci intensywnej terapii spędzają z co najmniej jednym pracownikiem służby zdrowia (Butler,2018) ujawniają, że około 86% tej interakcji dotyczyło pielęgniarek, w porównaniu do zaledwie 13% z lekarzami. W przypadku nocnych pobytów w szpitalu czas spędzony z pielęgniarkami był jeszcze dłuższy. źródło badań: tutaj Czas, jaki pielęgniarki spędzają z pacjentami, daje im również unikalny wgląd w potrzeby i pragnienia pacjentów, zachowania, nawyki zdrowotne i obawy, co czyni je ważnymi orędownikami w opiece nad pacjentami. Amerykańskie Stowarzyszenie Pielęgniarek wymienia orędownictwo jako „filar pielęgniarstwa” i uważa je za jeden z najważniejszych powodów, dla których pielęgniarki są ważne w opiece zdrowotnej. Innym ważnym elementem roli pielęgniarek w dzisiejszym złożonym środowisku opieki zdrowotnej jest monitorowanie opieki nad pacjentami i prowadzenie dokumentacji. Pielęgniarki działają na pierwszej linii opieki. Podczas gdy lekarze i inni członkowie zespołu opiekuńczego również sprawdzają pacjentów, pielęgniarki monitorują ich stan przez 24h. W ramach oceny pacjentów pielęgniarki dokumentują wszystko, od podstawowych parametrów życiowych pacjentów i powodów wizyty po prawdopodobieństwo upadku (określane jako „wynik ryzyka upadku”) i reakcje na stosowaną terapię lekową. Następnie podsumowują te oceny, aktualizują stałą dokumentację medyczną pacjentów i stosują odpowiednie opłaty (funkcja rozliczeń). Pielęgniarka dyplomowana ma najwięcej bezpośrednich interakcji z pacjentami ze wszystkich osób w jednostce opieki nad pacjentem. Z drugiej strony, role pielęgniarskie, takie jak pielęgniarka specjalistyczna kliniczna, są zwykle bardziej zaangażowane w role kierownicze lub administracyjne, w których doradzają innym pracownikom pielęgniarskim w zakresie sposobów poprawy jakości opieki nad pacjentem. Od interakcji z pacjentami po codzienne obowiązki i ich pozycję w hierarchii, rola pielęgniarki jest determinowana przez wybór ścieżki kariery zawodowej. Podczas gdy powiadomienie lekarza prowadzącego jest standardowym protokołem, zdarzają się sytuacje, w których pielęgniarki muszą działać natychmiast, aby ustabilizować stan pacjenta. W innych przypadkach, jako część ustalonego polecenia, lekarz może określić sytuacje, w których pielęgniarka może działać bez proszenia lekarza o zgodę (na przykład, jeśli poziom magnezu u pacjenta spadnie do określonego poziomu, pielęgniarka może podać pacjentowi magnez bez konsultacji z lekarzem.) Ta autonomia wymaga od pielęgniarek gruntownego zrozumienia zakresu ich praktyki oraz współpracy i zaufania w relacjach z lekarzami i innymi kluczowymi członkami zespołu opieki. To również powód, dla którego wiele szpitali zatrudnia pielęgniarki z wyższymi kwalifikacjami i przydzielonymi im większymi uprawnieniami.
Pandemia sprawiła, że pielęgniarki odegrały znaczącą rolę. Stawia się coraz większe wyzwania i wymagania wobec pielęgniarstwa w telezdrowiu, zdalnej opiece jak i współpracy interdyscyplinarnej.
Wobec prognozowanych niedoborów lekarzy zachodzi konieczność do rozszerzenia uprawnień pielęgniarek poprzez przejmowania roli kierowniczej i uzupełnianiu luk wszędzie tam, gdzie jest to konieczne w opiece i leczeniu pacjentów.
Dlatego aktualnie pielęgniarki mogą wypisać recepty i wypełniać obowiązki lekarzy w lokalnych społecznościach, w których brakuje lekarzy. Według Biur Statystyki Pracy w USA do 2031 r. prognozuje się wzrost zatrudnienia pielęgniarek o 40%.
W związku z postępującym deficytem zawodu pielęgniarki w USA powstał projekt „20 x 20 wybierz pielęgniarstwo”, który zakładał zwiększenie odsetka zatrudnionych pielęgniarzy w 2020 r. do 20% ogólnej liczby personelu pielęgniarskiego. Autorem projektu, opierającego się na haśle: „Rób to, co kochasz, a będziesz kochać to, co robisz”, jest Amerykańskie Stowarzyszenie na rzecz Mężczyzn w Pielęgniarstwie (American Assembly for Men in Nursing, AAMN). Wskutek powyższych działań zwiększono odsetek mężczyzn do 12% ogółu kadry pielęgniarskiej (dla porównania pielęgniarzy było: 1% w 1960 r., 4,1% w 1980 oraz 7,6% w 2000 r.).
Z danych statystycznych Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu wynika, że mężczyzn wykonujących pracę pielęgniarza lub położnika jest niewielu, mianowicie na 12073 zarejestrowanych osób (stan na dzień 1.08.2010 r.) pielęgniarzy było tylko 290 (2,4%). Według danych z Centralnego Rejestru Pielęgniarek i Położnych (stan na styczeń 2023 roku) w Polsce zarejestrowanych jest 315 670 pielęgniarek (z czego w publicznych szpitalach pracuje zaledwie ok. 200 000). Odsetek mężczyzn waha się między 1,7% w województwie śląskim a 4,0% w lubelskim, czyli średnio 2,8% w Polsce.
Zaawansowana Praktyka Pielęgniarska – Advanced Practitioner Nurse (APN):
APN to pielęgniarka, która nabyła kompetencje kliniczne i zaawansowane umiejętności decyzyjne, poprzez dodatkowe wykształcenie, dla rozszerzonej praktyki klinicznej pielęgniarstwa (ICN, 2008). Pielęgniarki – praktycy i specjalistki pielęgniarki kliniczne to dwie wspólne kategorie praktyki APN, które pojawiły się na arenie międzynarodowej. Różnorodność w kategoryzacji praktyki klinicznej APN jest kształtowana przez kontekst lub kraj, w którym rozwinęła się rola i gdzie APN jest poświadczony praktyką. Rozszerzona rola pielęgniarki nie jest zjawiskiem nowym. Termin specjalista w odniesieniu do pielęgniarstwa pojawił się w Stanach Zjednoczonych na początku XX wieku, gdy kursy podyplomowe w zakresie kursów pielęgniarskich stały się dostępne dla pielęgniarek – specjalistów psychiatrycznych, anestezjologicznych i położnych pielęgniarek. Uważano, że pielęgniarki te praktykują w wyższym stopniu specjalizacji niż te już związane z pielęgniarstwem. Te wczesne dziedziny praktyki pielęgniarskiej były zwykle związane z tradycyjną opieką szpitalną i w rezultacie koncepcja rozwinęła się bez sprzeciwu. W podstawowej opiece zdrowotnej rola pielęgniarki (NP) rozpoczęła się w 1968 roku w Stanach Zjednoczonych w oparciu o model zdrowia publicznego, który miał zapewnić opiekę nad dziećmi niedostatecznie zabezpieczonymi na określonych obszarach kraju. Koncepcja NP ewoluowała w celu uwzględnienia wszystkich populacji ogólnych i rozwiniętych w warunkach ratunkowych i ostrych. Zaawansowana praktyka pielęgniarska (APN ang. ZPP pl) jest wykształconą kadrą medyczną w celu zarządzania warunkami zdrowotnymi, koncentrując się na zapobieganiu chorobom. APN ma uprawnienia takie jak: wykonuje badania fizykalne, diagnozuje, wypisuje recepty, w tym zamawia leki, a także może stosować procedury terapeutyczne. Ich zakres praktyki obejmuje kontinuum utrzymania dobrostanu do co najmniej jednej populacji, określonej przez krajową lub regionalną rolę. Dowody naukowe wskazują, że pacjenci, którymi opiekuje się Zaawansowana Praktyka Pielęgniarska (APN), doświadczają większej satysfakcji z świadczonej opieki, mają mniej niepotrzebnych wizyt na pogotowiu, mniej są poddani remisji szpitalnych i w większym stopniu mogą uniknąć hospitalizacji w porównaniu z pacjentami otrzymującymi podobną opiekę przez lekarzy.
Zaawansowana Praktyka Pielęgniarska powstała w sierpniu 1965 roku w Stanach Zjednoczonych, a jego założycielami byli dr Loretta Ford i dr Henry Silver, którzy opracowali pierwszy program NP na Uniwersytecie Kolorado. Natomiast rozwój w Wielkiej Brytanii zapoczątkowała Barbara Stilwell, która w 1990 r. doprowadziła do utworzenia pierwszego kursu zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej w Royal College of Nursing Institute. Manley (1997) podał dalszą formalną definicję roli i poziomu praktyki.1 Jaka jest różnica między zaawansowaną praktyką pielęgniarską (ANP) a zaawansowanym praktykiem klinicznym (ACP)? Termin ACP nie odnosi się do konkretnej roli, ale jest ogólnym terminem dla praktyków w całej NHS, którzy awansowali na poziom zaawansowany. Od 2018 roku wszystkie cztery kraje (Anglia, Szkocja, Irlandia Północna i Walia) mają APN zarówno w wyspecjalizowanych warunkach, jak i podstawowej opieki zdrowotnej z największą liczbą w Anglii. Chociaż nie ma regulacji ochrony, Advanced Nurse Practitioner w Wielkiej Brytanii Advanced Practice Toolkit opracowany w Szkocji ma na celu pracę we wszystkich sektorach w celu lepszego zrozumienia zaawansowanych ról pielęgniarskich. Holandia od 20 lat rozwija koncepcję APN (po holendersku jest „specjalistką pielęgniarką”. Od 2016 r. 2750 osób APN zostało wykształconych i zarejestrowanych w kraju i uważa się, że przyczyni się do poprawy opieki nad pacjentami poprzez integrację rozumowania klinicznego i pielęgniarskiego. Finlandia niedawno zainicjowała inicjatywę zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej w 2016 roku. Tytuł Specjalisty w pielęgniarstwie jest prawnie chroniony od 2003 r. na Islandii występuje głównie w szpitalach. Jednakże w Islandii podjęto wysiłki w celu rozszerzenia wyznaczonej specjalizacji na inne dziedziny, takie jak zdrowie rodziny. W Azji koncepcja APN pojawia się w różnych wymiarach w Japonii, Hongkongu, Korei Południowej, Republice Chińskiej, Tajwanie i Singapurze. Singapur dostarczył przykład decydentów, którzy chcą utrzymać doświadczone pielęgniarki w praktyce klinicznej, a także poprawić stan pielęgniarstwa w systemie ochrony zdrowia. W 2003 r. uruchomiono program edukacyjny, a następnie wdrożono ostateczne normy i przepisy w 2006 r. APN ds. Zdrowia Psychicznego i Intensywnej Terapii. Japonia ma historię rozwijania koncepcji specjalisty ds. pielęgniarstwa klinicznego, a następnie poszerzył zakres praktyki w 2008 r. na opiekę geriatryczną. W 2001 roku Regionalny Dyrektor ds. Pielęgniarstwa we Wschodnim Regionie Śródziemnomorskim Światowej Organizacji Zdrowia zwołał spotkanie 14 krajów w celu omówienia koncepcji ról APN i przypisywania jej pielęgniarkom. Od 2016 roku Oman – arabskie państwo z 4,6 min mieszkańcami odniósł sukces w zainicjowaniu roli APN, a także pracował nad podnoszeniem umiejętności pielęgniarskich w 16 ośrodkach zdrowia z planem szkolenia zawodowego. Jednak liczba APN w Omanie jest niewielka (6 od maja 2017 r.), ponieważ zajęło to trochę czasu, aby przekonać kluczowych decydentów o wartości APN. Pielęgniarki z Omanu są kształcone w USA na APN. Warto odnotować, że dwa uniwersytety w Pakistanie wyraziły zainteresowanie zainicjowaniem koncepcji APN.
Polska pomimo wysokich umiejętności kadry pielęgniarskiej nie posiada APN – Zaawansowanej Praktyki Pielęgniarskiej w systemie ochrony zdrowia. Zróżnicowany system kształcenia uzyskania PWZ oraz fakt, że ok. 50% ogółu aktywnych zawodowo pielęgniarek ma wykształcenie średnie spowodował, że nie było ani inicjatywy ani koncepcji w środowisku pielęgniarskim utworzenia grupy pielęgniarek, które przewyższałyby uprawnieniami inne pielęgniarki. Indolencja samorządu w tym zakresie skonfliktowała środowisko pielęgniarek, a rozdzielenie pielęgniarek na 3 grupy w siatce płac przy aprobacie związków zawodowych OZZPiP i NIPiP (różnice w wynagrodzeniu nawet pow. 2000 zł) skutkowało kolejnymi reperkusjami i wewnętrznymi konfliktami. Eskalacja sporów w kwestii wynagrodzeń ma swój finał w sądach, które jednomyślnie orzekają, że zróżnicowanie wynagrodzeń jest nieuzasadnione, ponieważ wszystkie pielęgniarki bez względu na formalne wykształcenie mają takie same uprawnienia. Rozszerzonych procedur medycznych dla specjalistek w praktyce szpitalnej nie ma. Wszystkie pielęgniarki są zobligowane do ograniczenia swojej aktywności zawodowej do wykonywania zleceń lekarskich. Dlatego dyrektorzy sprzeciwiają się zakwalifikowaniu pielęgniarek do wyższych grup siatki płac ze względu na wyższe koszty pracownicze. Aktualnie począwszy od 2024 r. są zintensyfikowane działania na rzecz utworzenia Zaawansowanej Praktyki Pielęgniarskiej w Polsce. Obecna marginalizacja zawodu pielęgniarki w Polsce jest niepokojąca. Polska zajmuje ostatnie miejsce wśród krajów OECD pod względem jakości opieki i leczenia pacjentów. Dowody naukowe wskazują, że pacjenci, którymi opiekuje się Zaawansowana Praktyka Pielęgniarska (APN), doświadczają większej satysfakcji z świadczonej opieki, mają mniej niepotrzebnych wizyt na pogotowiu, mniej są poddani remisji i wskutek czego koniecznego pobytu w warunkach szpitalnych jak i w większym stopniu mogą uniknąć hospitalizacji w porównaniu z pacjentami otrzymującymi podobną opiekę przez lekarzy.
Bibliografia:
https://www.healthecareers.com/career-resources/nurse-career/how-nursing-has-changed-over-time
https://advancedmedicalcertification.com/nursing-in-the-nineteenth-century/ https://advancedmedicalcertification.com/nursing-in-the-nineteenth-century/
https://advancedmedicalcertification.com/nursing-in-the-nineteenth-century/ ://www.womenshistory.org/exhibits/timeline-history-nursing